Ziekenhuizen doen hun uiterste best om patiënten zo goed mogelijk te helpen. Toch overlijden er patiënten, zonder dat er sprake hoeft te zijn van een verminderde kwaliteit van zorg. Eén van de manieren om die kwaliteit van zorg zichtbaar te maken, is het publiceren van het jaarlijkse sterftecijfer van een ziekenhuis in relatie tot het verwachte sterftecijfer van dat ziekenhuis.
Jaarlijks worden van alle ziekenhuizen in Nederland de sterftecijfers (Hospital Standardized Mortality Ratio – HSMR) berekend. Omdat ziekenhuizen van elkaar verschillen in omvang en patiëntenpopulatie worden factoren zoals leeftijd, diagnose, andere aandoeningen, sociaal economische status, urgentie van opname en herkomst van de patiënt meegewogen in de uitkomsten. Op basis van deze factoren wordt een 'verwachte sterfte' per ziekenhuis per aandoening berekend en vervolgens wordt de werkelijke sterfte daartegen afgezet. Dit is de HSMR.
Een HSMR van 100 geeft aan dat de werkelijke sterfte gelijk is aan de verwachte sterfte in een bepaald tijdsinterval. De HSMR 2022 voor het UMCG is 95, waarbij het 95% betrouwbaarheidsinterval 89-102 is. De sterfte in het UMCG voor 2022 is statistisch significant lager dan landelijk gemiddelde.
De HSMR 2020-2022 voor het UMCG is 93, het 95% betrouwbaarheidsinterval is 89-97. Dit betekent dat de HSMR van het UMCG in deze periode statistisch significant lager is dan het landelijk gemiddelde.
Voor een uitgebreide toelichting op deze berekening, zie uitleg HSMR en SMR.
In 2020 en 2021 heeft de Covid-19 pandemie een grote impact gehad op de ziekenhuiszorg. Vanwege de afwijkende aard van de Covid-19 opnamen en het feit dat er bij aanvang van de pandemie in 2020 nog geen ervaring was met de behandeling van Covid-19, heeft Dutch Hospital Data in overleg met de Nederlandse Zorgautoriteit en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd besloten om voor 2020 de opnamen met Covid-19 als hoofddiagnose uit te sluiten van de HSMR-berekening. Omdat COVID-19-
opnamen in 2022 minder vaak voorkwamen en meer onderdeel zijn gaan vormen van de reguliere zorg, is besloten om COVID-19 vanaf verslagjaar 2022 wel mee te nemen in de HSMR. Hierbij is voor de COVID-19-opnamen de methodiek gevolgd van het COVID-19-sterftemodel dat het CBS vorig jaar ontwikkeld heeft en dat de sterfte bij COVID-19-patiënten voldoende kon verklaren.
| Periode | Aantal opnamen | Aantal sterfgevallen | Verwacht aantal sterfgevallen | HSMR | 95% betrouwbaarheidsinterval |
|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 26.676 | 618 | 665 | 93 | (86-101) |
| 2021 | 27.248 | 601 | 672 | 89 | (82-97) |
| 2022 | 27.083 | 746 | 783 | 95 | (89-102) |
| 2020-2022 | 81.007 | 1.965 | 2.120 | 93 | (89-97) |
Het UMCG gebruikt de sterftecijfers als één van de vele kwaliteitsindicatoren om de zorg voortdurend te verbeteren. Het volledige rapport ‘HSMR-rapport 2020-2022’ is te lezen via deze link.
Als de HSMR-uitkomst 100 is, dan is de werkelijke sterfte gelijk aan de verwachte sterfte. Bij een score boven de 100, dan is de werkelijke sterfte hoger dan de verwachtte sterfte. Bij een HSMR onder de 100, dan is de werkelijke sterfte lager dan de verwachtte sterfte.
Omdat ziekenhuizen fors van elkaar verschillen in omvang en patiëntenpopulatie wordt bij het berekenen van het te verwachten aantal overleden patiënten rekening gehouden met relevante kenmerken van de patiënten en opnamegegevens. Factoren zoals onder andere leeftijd, ernst van de aandoening, extra aandoeningen en urgentie van opname worden meegewogen, omdat ze een rol spelen bij de kans op overleving. Op basis van al deze factoren wordt een ‘verwachte sterfte’ per diagnosegroep berekend.
Het sterftecijfer van ziekenhuizen wordt berekend in de Hospital Standardized Mortality Ratio (HSMR).
Dit getal geeft aan of in een ziekenhuis meer of minder patiënten overlijden dan men zou verwachten op basis van het patiëntenprofiel. Bij een uitkomst van 100 is het percentage overleden patiënten precies zoals verwacht. De analyse en rapportage over deze cijfers wordt door de onafhankelijke instantie Dutch Hospital Data gedaan, in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek.
De SMR’s zijn berekend voor bepaalde diagnosegroepen waaruit de HSMR is opgebouwd en voor een aantal kenmerken van de patiënt en de opname. Bij dit laatste gaat het om leeftijd, geslacht en de urgentie van de opname (wel/niet acuut).