Het UMCG is het enige centrum in Nederland waar levertransplantaties bij kinderen worden uitgevoerd. Sinds 2004 worden in ons ziekenhuis levertransplantaties gedaan met een levende donor.
De donor is vaak de vader of de moeder, die een stuk lever afstaat voor zijn of haar kind. Inmiddels zijn in het UMCG bijna 100 levertransplantaties gedaan met levende donoren.
De resultaten zijn heel goed in vergelijking met transplantaties met donorlevers van overleden donoren. Dit heeft verschillende oorzaken:
Ook volwassenen kunnen in het UMCG worden getransplanteerd met een levende donor, op dit moment gebruiken we hiervoor alleen de linker leverkwab. In de nabije toekomst willen we ook de rechter leverkwab gaan gebruiken hiervoor. Verschil is dat de linker leverkwab kleiner is dan de rechter. De operatierisico’s voor de donor zijn bij donatie van de linker leverkwab daardoor kleiner, maar helaas is dit volume niet altijd afdoende voor een volwassen ontvanger. Dan kan het nodig zijn om de rechter leverkwab te doneren.
Daarnaast oriënteren we ons op laparoscopische donoroperaties. Hierdoor wordt de donoroperatie een veel minder ingrijpend en zal de donor na de operatie sneller weer op de been zijn.
Voor donatie van een stuk van je lever moet je aan een aantal voorwaarden voldoen.
Naast de wettelijke criteria (zoals eerder genoemd) stellen we een aantal gezondheidsvoorwaarden. Je komt niet in aanmerking voor levende donatie bij:
Daarnaast moet je bij voorkeur:
Als je aan bovenstaande criteria voldoet kun je door middel van dit formulier een aantal gegevens over jezelf en je gezondheid aan ons opsturen.
Uiteraard gaan wij vertrouwelijk om met je medische gegevens. Alleen jij en je huisarts krijgen een terugkoppeling van de uitgevoerde onderzoeken. Het is van belang dat je je bewust bent van het feit dat bij een dergelijke uitgebreide medische screening ook onverwachte medische bevindingen naar voren kunnen komen.
Op basis van het formulier dat je ons toestuurt beoordelen wij of je in aanmerking komt voor een screening. Is dit niet het geval, dan ontvang je daarover bericht van ons. Ben je in principe geschikt voor levende donatie, dan kan het screeningstraject beginnen. Dit neemt vaak enkele weken in beslag.
Als eerste ontvang je een uitnodiging voor een afspraak met de verpleegkundige specialist levende leverdonatie op de transplantatiepoli van het UMCG. Na de kennismaking en verdere voorlichting nemen we wat bloed bij je af. Dit is voor het bepalen van bijvoorbeeld de bloedgroep, algeheel bloedbeeld, leverfunctie en stollingsfactoren. Dit noemen is de pre-screening.
Wanneer uit de beeldvorming (zoals een CT- en MRI-scan van de lever) blijkt dat ook de anatomie van je lever geschikt is om een stuk ervan af te halen, dan zal de screening verder worden vervolgd. Hierbij heb je gesprekken met onder andere een verpleegkundig specialist van de afdeling Hepatologie, een Maag-, Darm- en Lever-arts, een leverchirurg, anesthesist, medisch maatschappelijk werker en een psycholoog.
Ter afronding van het screeningstraject spreek je met een vertrouwensarts. Die beoordeelt de volledigheid van het dossier en de zorgvuldigheid waarmee de screening is uitgevoerd. Met deze arts bespreek je ook eventuele bijzonderheden die vertrouwelijk zijn en die je met anderen niet kon delen.
Vervolgens wordt je dossier besproken in een teamvergadering met specialisten uit alle disciplines die bij de donatie en transplantatie betrokken zijn. Hier wordt besloten of je wel of niet geschikt bent als donor. Houd er rekening mee dat het ook in dit stadium nog steeds mogelijk is dat je om medische redenen niet geschikt bent voor levende leverdonatie. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de anatomie van jouw lever niet past bij die van je ontvanger. Wij begeleiden je uiteraard ook bij tegenvallers in dit stadium.
Bij een positief advies kan de operatie worden gepland. De kinderartsen geven aan wanneer de levertransplantatie van het kind moet worden gepland. Daarna plant de verpleegkundig specialist of de MDL-arts samen met jou wanneer de operatie plaatsvindt.
Als je een deel van je lever afstaat aan een kind, wordt de hele of gedeeltelijke linker leverkwab (20-40%) van de lever weggenomen. Hoe groot dit deel is, is afhankelijk van de grootte van de ontvanger. Zo heeft een klein kindje een veel minder groot stuk lever nodig dan een groot kind of een volwassene. De grootte van het stuk lever dat nodig is verschilt dus per operatie hierdoor verschillende ook de risico’s per donor. Daarnaast is de variatie van de bloedvaten die van- en naar de lever lopen belangrijk. Deze variatie noemen we de anatomie van de lever en deze is te onderzoeken met beeldvorming van de lever. De animatie hieronder geeft een goed beeld van de gang de operatie
Je moet je realiseren dat het doneren van een stuk lever bij leven een grote operatie is en om die reden ook een risico op overlijden met zich meebrengt, zelfs bij de meest zorgvuldige screening van de donor en bij de meest ervaren chirurgische teams. Dit risico ligt rond de 0,1 - 0,2%. Dit betekent dat 1 à 2 van de duizend mensen zouden kunnen overlijden als gevolg van deze operatie.
Zoals bij elke operatie kunnen zich ook bij een leverdonatie verschillende complicaties voordoen. Het risico op complicaties neemt toe naarmate er meer leverweefsel wordt verwijderd. Het is echter moeilijk van te voren aan te geven óf en in welke mate je hiermee te maken krijgt. Voorbeelden van mogelijke complicaties zijn:
Na de operatie blijf je meestal een week opgenomen in het ziekenhuis. Voor volledig herstel mag je op 3 tot 6 maanden rekenen. Thuis kun je de algemene dagelijkse lichamelijke activiteiten zoals wassen en aankleden zelf doen. Eventuele huishoudelijke hulp hangt af van de persoonlijke situatie. Wat voor jou van toepassing is zal met u besproken worden, informatie hierover vind u o.a. op de website van de NTS.
Zonder complicaties zal de lever binnen enkele weken tot maanden na de operatie weer aangroeien tot de normale grootte. De lever heeft namelijk de bijzondere eigenschap dat deze heel snel uitgroeit. De verwijderde segmenten groeien niet terug, maar de resterende lever groeit weer uit tot een normaal volume. De lever functioneert dan weer normaal. De galblaas moet soms worden verwijderd bij de operatie (afhankelijk van het type operatie).
Van belang is dat je je realiseert dat een aantal van de genoemde complicaties blijvende schade tot gevolg kan hebben. Dit betekent dat je toekomst en je kwaliteit van leven kunnen veranderen. Dit heeft niet alleen consequenties voor jezelf, maar ook voor je naasten.
Twee à drie weken na ontslag kom je voor controle bij de chirurg op polikliniek. Drie maanden na de donatie kom je voor controle bij de verpleegkundig specialist op de polikliniek. Tussendoor word je gebeld ter controle.
Leverdonoren worden een jaar vervolgd. Aangezien een lever aangroeit bestaat er in principe geen indicatie om iemand langer te controleren, hiervan kan op indicatie uiteraard worden afgeweken.
In het kader van ‘kwaliteit van leven’ onderzoek zullen we je vragen mee te werken aan onderzoek waarbij je na 5 en 10 jaar wordt gevraagd om vragenlijsten in te vullen.