Zaadbalkanker

Zaadbalkanker is een vorm van kanker in 1 van de zaadballen. Het komt vooral voor bij jonge mannen tussen de 15 en 35 jaar. Zaadbalkanker heet ook wel teelbalkanker of testiscarcinoom. Zaadbalkanker is goed te behandelen als het op tijd wordt ontdekt.

Wat is zaadbalkanker?

Zaadbalkanker ontstaat in de zaadballen. Als cellen in een zaadbal ongecontroleerd gaan delen, kan er een kwaadaardige tumor ontstaan. Zo’n tumor heet zaadbalkanker. Meestal zit er een tumor ​in 1 van de zaadballen, maar soms in beide.

Soorten zaadbalkanker

Zaadbalkanker ontstaat bij 95% van de patiënten uit de kiemcellen. Kiemcellen zijn de cellen die het zaad maken. Er zijn 3 soorten kiemceltumoren die in de zaadballen kunnen ontstaan:

  • seminoom, die ontstaat in het binnenste deel van de zaadbal
  • non-seminoom, een verzamelnaam voor alle andere kiemceltumoren
  • een combinatie van seminoom en non-seminoom, die wordt behandeld als een non-seminoom

Het UMCG is 1 van de ziekenhuizen die zaadbalkanker behandelt.

Illustratie van zaadbalkanker

Zaadbalkanker zit meestal in 1 van de zaadballen, maar soms ook in beide.

Stadia zaadbalkanker

Er zijn verschillende stadia. Dit geeft aan hoever de ziekte zich in het lichaam heeft uitgebreid:

  • stadium 1: de tumor zit alleen in de zaadbal en er zijn geen zichtbare uitzaaiingen 
  • stadium 2: er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren achter in de buik
  • stadium 3: er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren 'hoger' in het lichaam, boven het middenrif. Soms zijn er uitzaaiingen in andere delen van het lichaam, zoals de longen of de lever.  Dit wordt ook wel stadium 4 genoemd.

Controleer je zaadballen

Hoe eerder zaadbalkanker ontdekt wordt, hoe groter de kans is om ervan te genezen. Daarom is het belangrijk dat je jezelf onderzoekt. Dit kan door na een warme douche of een warm bad de zaadballen een voor een voorzichtig tussen duim en wijsvinger te rollen. Als er een zwelling, verharding of andere verandering te voelen is, ga dan zo snel mogelijk naar de huisarts.

  • Elk jaar krijgen ongeveer 830 mannen in Nederland te horen dat ze zaadbalkanker hebben. En dit aantal groeit de laatste jaren. De meeste van die mannen zijn jonger dan 50 jaar. Bij mannen tussen de 15 en 35 jaar is zaadbalkanker de meest voorkomende vorm van kanker.

  • Het is verstandig te letten op:

    • een vergrote zaadbal die geen pijn doet
    • een knobbel in de zaadbal die geen pijn doet
    • een dof, zwaar gevoel in onderbuik, achter of in de balzak
    • afvallen zonder duidelijke oorzaak

    Uitzaaiingen van zaadbalkanker kunnen zorgen voor:

    • buik- of rugpijn
    • een zwelling van de borstklier of de huid rond de tepel
    • kortademig zijn
    • pijn op de borst
    • bloed ophoesten
    • moe zijn zonder duidelijke oorzaak

    Ga bij deze klachten altijd voor de zekerheid naar je (huis)arts.

  • Het is onduidelijk hoe zaadbalkanker ontstaat. Er zijn jongens en mannen die meer kans hebben op zaadbalkanker. bijvoorbeeld:

    • die een zaadbal of zaadballen die niet is/zijn ingedaald
    • met een bepaalde erfelijke aandoening die invloed hebben op de ontwikkeling van het geslacht, zoals het androgeen ongevoeligheidssydroom en gemengde gonadale dysgenesie
    • die naaste familie met zaadbalkanker hebben
    • die eerder zaadbalkanker hebben gehad
    • die onvruchtbaar zijn
    • die een plasbuis hebben die niet op de eikel eindigt, dit heet hypospadie
    • met een ineengeschrompelde zaadbal, dit heet testisatrofie
    • die langere tijd wiet en/of hasj gebruiken

    Misverstanden over zaadbalkanker

    Er zijn ideeën over zaadbalkanker die niet waar zijn. Zaalbalkanker is bijvoorbeeld geen geslachtsziekte. En je krijgt ook geen zaadbalkanker door zelfbevrediging of andere vormen van sex. Het is ook niet wetenschappelijk bewezen dat je zaadbalkanker kunt krijgen door het dragen van een mobiele telefoon in je broekzak. Kanker is niet besmettelijk. Zaadbalkanker dus ook niet.

Hoe vaak komt zaadbalkanker voor?

Elk jaar krijgen ongeveer 830 mannen in Nederland te horen dat ze zaadbalkanker hebben. En dit aantal groeit de laatste jaren. De meeste van die mannen zijn jonger dan 50 jaar. Bij mannen tussen de 15 en 35 jaar is zaadbalkanker de meest voorkomende vorm van kanker.

Klachten en symptomen zaadbalkanker

Het is verstandig te letten op:

  • een vergrote zaadbal die geen pijn doet
  • een knobbel in de zaadbal die geen pijn doet
  • een dof, zwaar gevoel in onderbuik, achter of in de balzak
  • afvallen zonder duidelijke oorzaak

Uitzaaiingen van zaadbalkanker kunnen zorgen voor:

  • buik- of rugpijn
  • een zwelling van de borstklier of de huid rond de tepel
  • kortademig zijn
  • pijn op de borst
  • bloed ophoesten
  • moe zijn zonder duidelijke oorzaak

Ga bij deze klachten altijd voor de zekerheid naar je (huis)arts.

Oorzaak zaadbalkanker

Het is onduidelijk hoe zaadbalkanker ontstaat. Er zijn jongens en mannen die meer kans hebben op zaadbalkanker. bijvoorbeeld:

  • die een zaadbal of zaadballen die niet is/zijn ingedaald
  • met een bepaalde erfelijke aandoening die invloed hebben op de ontwikkeling van het geslacht, zoals het androgeen ongevoeligheidssydroom en gemengde gonadale dysgenesie
  • die naaste familie met zaadbalkanker hebben
  • die eerder zaadbalkanker hebben gehad
  • die onvruchtbaar zijn
  • die een plasbuis hebben die niet op de eikel eindigt, dit heet hypospadie
  • met een ineengeschrompelde zaadbal, dit heet testisatrofie
  • die langere tijd wiet en/of hasj gebruiken

Misverstanden over zaadbalkanker

Er zijn ideeën over zaadbalkanker die niet waar zijn. Zaalbalkanker is bijvoorbeeld geen geslachtsziekte. En je krijgt ook geen zaadbalkanker door zelfbevrediging of andere vormen van sex. Het is ook niet wetenschappelijk bewezen dat je zaadbalkanker kunt krijgen door het dragen van een mobiele telefoon in je broekzak. Kanker is niet besmettelijk. Zaadbalkanker dus ook niet.

Zaadbalkanker en erfelijkheid

Als er zaadbalkanker in de familie voorkomt, dan is de kans groter dat u de ziekte ook krijgt. U kunt dan het beste uw zaadballen regelmatig controleren op knobbels en vergrotingen. Dat geldt ook voor uw naaste mannelijke familieleden. Het is sowieso goed dat alle mannen elke maand hun ballen controleren.

Levensverwachting

De kans dat iemand na een behandeling voor zaadbalkanker beter wordt, is groot. Hoe groot die kans is, hangt af van het stadium en de prognose. Ook bij stadium 4 en bij een slechte prognose is de kans op genezing groot. Lees meer over het vooruitzicht.

Heeft u nog vragen?

U kunt de polikliniek Urologie bellen van maandag tot en met vrijdag, tussen 8.00 en 16.30 uur.