Toolbox Familieparticipatie

In deze toolbox vind je hulpmiddelen om de vertrouwensrelatie met familie te versterken en informatie over onderzoek van het UNO-UMCG naar de zorg-ethische kant van familieparticipatie.

Familie helpt vaak mee in de zorg voor hun naaste in het verpleeghuis. Dat is prettig voor de bewoner, maar ook voor zorgmedewerkers. Dankzij familie leren zij bijvoorbeeld de voorkeuren en behoeften van de bewoner beter kennen en hulp van familie kan de werkdruk soms wat verlichten.

Samenwerking met familie vraagt om afstemming. Vaak gaat dat goed, soms verloopt het wat moeizamer. Dan durft de familie bijvoorbeeld geen vragen te stellen, omdat ze het gevoel hebben dat daar geen tijd voor is. Of het is niet duidelijk welke verwachtingen er over en weer zijn.

Cartoon wederzijdse verwachtingen

  • Voor een goede samenwerking tussen familie en zorgmedewerkers is een vertrouwensrelatie essentieel. Dat is een belangrijke uitkomst van het onderzoek Familieparticipatie, gericht op de vraag: wat is moreel gepast om aan familie te vragen in de zorg voor hun naaste op een psychogeriatrische afdeling?

    Verwachtingen en morele spanningen

    Inzicht is verkregen in verwachtingen en morele spanningen in de relatie en hoe zorgmedewerkers daar mee kunnen omgaan. Verschillende dynamieken in de praktijk belemmeren de vertrouwensrelatie. Zo wordt er te weinig tijd gemaakt om elkaar te leren kennen, ervaart familie het als lastig om informeel in contact te komen met zorgprofessionals en staat de afhankelijkheidsrelatie een gesprek over verschillen in visies op goede zorg in de weg.

    Interventies

    Ook blijven wederzijdse verwachtingen impliciet en onbesproken. Vaker het initiatief nemen om op familie af te gaan, een open houding aannemen en ‘geluksmomenten’ van bewoners delen zijn voorbeelden van interventies die de vertrouwensband kunnen versterken.

    Actieonderzoek

    Een aantal van deze interventies is aan de hand van actieonderzoek in de praktijk uitgeprobeerd en gemonitord. Doel van de interventies was een vertrouwensband met familie opbouwen. De ervaringen met de interventies zijn vastgelegd in de Verhalenbundel Familieparticipatie.

    Wetenschappelijke publicaties

  • Verhalenbundel FP CoverVerhalen om te delen en van te leren: De Verhalenbundel Familieparticipatie bevat ervaringsverhalen over interventies die zorgmedewerkers tijdens onderzoek hebben uitgeprobeerd om de vertrouwensband met familie te versterken. Verhalen om te delen en van te leren. Voorbeelden van de interventies zijn:

    • Informeel contact maken, van mens tot mens
    • Geluksmomenten delen
    • In gesprek gaan over wederzijdse verwachtingen

    In sommige verhalen herken je misschien je eigen ervaringen terug of geven ze je nieuwe inzichten. Met dit ‘kijkje in de keuken’ hopen de onderzoekers je te motiveren om ervaringen te delen met je collega’s. Bijvoorbeeld om samen te ontdekken wat de verhalen oproepen, waar mogelijke spanningen zitten en hoe je daarmee om kunt gaan. Werkvormen om hierover met elkaar in gesprek te gaan vind je hieronder in deze toolbox bij 'Werken aan de vertrouwensband'.

    Download de Verhalenbundel (pdf)

  • Ben je er klaar voor om in jouw team het vuurtje aan te wakkeren om de vertrouwensband met familie te versterken?

    Cartoon kampvuur gesprekken

    Dat kun je op verschillende manieren doen. Een paar suggesties:

    Organiseer een kampvuurgesprek

    Ga met je team in gesprek over hoe jullie de samenwerking met familie beleven en hoe jullie de vertrouwensband met familie zouden kunnen versterken (60 minuten). Download de Werkvorm Kampvuurgesprek voor een draaiboek.

    Zet een cartoon op de agenda van het teamoverleg

    Maak van familieparticipatie een terugkerend onderwerp op het teamoverleg: laat elke overleg een cartoon zien en ga daar 10-15 minuten over in gesprek.

    Stel elkaar vragen zoals:

    • Is dit een herkenbare situatie voor jou, wil je erover vertellen?
    • Hoe heb je de situatie aangepakt?
    • Hoe zou je het de volgende keer willen aanpakken?
    • Hebben anderen hier ook ideeën over, hoe zij het zouden aanpakken?

    Download de cartoons

    Bekijk samen de ongemakkelijke video

    Het gesprek in deze video is in scène gezet. De video is te gebruiken om het gesprek op gang te brengen tussen familie en zorgmedewerker. Bijvoorbeeld door hem af te spelen tijdens een familieavond of tijdens een teambijeenkomst en er vervolgens over in gesprek te gaan (‘herkent u/herken je deze situatie?’). Doel is om de vertrouwensband te versterken, die essentieel is voor een goede samenwerking tussen familie en zorgmedewerkers.

    Video bekijken Scannen
  • Wil je met je team aan de slag met de verhalenbundel Familieparticipatie en heb je nog vragen of kun je wel wat hulp gebruiken? Stuur dan een mail aan de implementatieadviseurs van het UNO-UMCG, via [email protected]. Kosteloos voor zorgorganisaties die bij het UNO-UMCG zijn aangesloten.

  • Het UNO-UMCG organiseert voor verschillende implementatietrajecten Vraag-Maar-Raak-sessies. Doel van de bijeenkomsten is om van en met elkaar te leren. In een laagdrempelige sessie van een uur kunnen zorgprofessionals onder begeleiding van implementatieadviseurs elkaar over één thema vragen stellen en ervaringen uitwisselen. Motto van de Vraag-Maar-Raak-sessies is: Implementeren doe je niet alleen, samen kennis en ervaringen delen is effectiever en bovendien veel leuker!

    Lees hier verslagen terug van eerdere VMR-sessies over familieparticipatie:

    De Vraag-Maar-Raak sessies worden regelmatig georganiseerd. Ben je als zorgprofessional betrokken bij familieparticipatie en zou je graag een sessie bijwonen? Neem dan contact op met onze implementatieadviseurs via: [email protected]

  • Het UNO-UMCG organiseert via Teams online Thematafels. Naast kennisoverdracht ligt het accent op interactie: alle deelnemers zijn van harte uitgenodigd om vragen of ervaringen in te brengen.

    Kijk hier de Thematafel Familieparticipatie terug van maart 2023: 
     

    Video bekijken Scannen