Naar hoofdinhoud Naar hoofdnavigatie

Home Ziekte, Onderzoek en Behandeling

Wat is een somatisch-symptoomstoornis?

Bij een somatisch-symptoomstoornis heeft iemand lichamelijke en psychische klachten. Iemand heeft bijvoorbeeld veel pijn en is daar angstig of somber bij.

Bij een somatisch-symptoomstoornis heeft iemand last van lichamelijke klachten met bijbehorende psychische klachten. Als iemand al lang tijd lichamelijke klachten heeft, dan heeft dat veel invloed op het dagelijks leven en op wat u denkt en doet:

  • Denken: lichamelijke klachten roepen vaak negatieve gedachten op. Gedachten over de oorzaak van de klachten, zoals “Bij zulke heftige klachten moet er wel iets mis zijn”. Of gedachten over hoe het verder zal gaan, zoals “Dit gaat vast nooit meer over”.
  • Voelen: de klachten kunnen allerlei emoties met zich meebrengen, zoals bezorgdheid, angst, frustratie, boosheid, somberheid, wanhoop en schaamte.
  • Doen: in hun doen en laten houden mensen vaak (onbewust) rekening met hun klachten. U gaat bijvoorbeeld meer letten op de klachten. Als u last heeft van krachtsverlies, neemt u misschien extra rust of spant u zich minder in. Misschien gaat u bepaalde situaties of activiteiten liever uit de weg, omdat u weet dat u hiervan meer last van uw klachten krijgt.

Soms zorgen deze gedachten, gevoelens en/of gedragingen ervoor dat u niet of niet goed van uw klachten herstelt.

U heeft een somatisch-symptoomstoornis als:

  • u lange tijd last heeft van 1 of meer lichamelijke klachten
  • u in het dagelijks leven last heeft van die lichamelijke klachten
  • u door de gevolgen van de lichamelijke klachten zoals gedachten, gevoelens en/of gedragingen niet (goed) herstelt

Invloed somatisch-symptoomstoornis op de omgeving

Mensen in uw omgeving kunnen reageren op uw klachten. Misschien heeft u het gevoel dat u thuis of op het werk niet wordt begrepen. Of uw omgeving probeert juist extra rekening met u te houden. Sommige mensen voelen zich niet serieus genomen door hun zorgverlener, bedrijfsarts of het UWV en hebben het gevoel dat ze moeten ‘bewijzen’ dat ze ziek zijn.

  • Ongeveer 7% van de bevolking een somatisch-symptoomstoornis. Het komt iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Het komt voor op alle leeftijden.

  • Het kan gaan om allerlei soorten lichamelijke klachten:

    • pijn in spieren of gewrichten
    • misselijkheid
    • buikklachten
    • duizeligheid
    • hoofdpijn
    • hartkloppingen
    • moeheid

    Het maakt niet uit of de oorzaak van de lichamelijke klachten wel of niet bekend is. Meestal heeft uw huisarts of de medisch specialist onderzoek gedaan naar uw lichamelijke klachten, maar kon die u niet helpen met bijvoorbeeld medicijnen of een operatie.

  • Een somatisch-symptoomstoornis ontstaat als de gevolgen van lichamelijke klachten ervoor zorgen dat u niet of minder goed herstelt. Er ontstaat een vicieuze cirkel. De gevolgen van de lichamelijke klachten houden de klachten in stand of maken ze zelfs ongewild erger. Bijvoorbeeld:

    • Stel dat u al weken een heftige pijn in uw nek voelt. U denkt: “Dit is een slecht teken. Er is vast iets ernstigs aan de hand”. U bent bezorgd en u voelt zich angstig. Bij pijn spannen de spieren rondom een pijnlijke plek zich aan. Dit is bedoeld om de pijnlijke plek te beschermen. Angst zorgt ook voor spierspanning. Als u die pijn of die angst lang heeft, kan die spierspanning de pijn juist erger maken. 
    • Stel dat u door vermoeidheid uw werk of hobby’s niet meer kunt doen. U denkt dan misschien “Ik kan niks meer”. Daar wordt u misschien somber van. Mensen die zich somber voelen, trekken zich vaker terug en zijn minder actief. Als u lang niet heel actief bent, gaat uw conditie achteruit. Uw spieren worden slapper. Als u zich inspant, wordt u daardoor sneller moe. Somberheid en conditieverlies zorgen er dus voor dat iemand zich erg moe voelt.

    Uw zorgverlener kan u helpen om uit te zoeken hoe dat bij u precies werkt. En hoe de vicieuze cirkel doorbroken kan worden.

Hoe vaak komt het voor?

Ongeveer 7% van de bevolking een somatisch-symptoomstoornis. Het komt iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Het komt voor op alle leeftijden.

Klachten en symptomen

Het kan gaan om allerlei soorten lichamelijke klachten:

  • pijn in spieren of gewrichten
  • misselijkheid
  • buikklachten
  • duizeligheid
  • hoofdpijn
  • hartkloppingen
  • moeheid

Het maakt niet uit of de oorzaak van de lichamelijke klachten wel of niet bekend is. Meestal heeft uw huisarts of de medisch specialist onderzoek gedaan naar uw lichamelijke klachten, maar kon die u niet helpen met bijvoorbeeld medicijnen of een operatie.

Waardoor komt het?

Een somatisch-symptoomstoornis ontstaat als de gevolgen van lichamelijke klachten ervoor zorgen dat u niet of minder goed herstelt. Er ontstaat een vicieuze cirkel. De gevolgen van de lichamelijke klachten houden de klachten in stand of maken ze zelfs ongewild erger. Bijvoorbeeld:

  • Stel dat u al weken een heftige pijn in uw nek voelt. U denkt: “Dit is een slecht teken. Er is vast iets ernstigs aan de hand”. U bent bezorgd en u voelt zich angstig. Bij pijn spannen de spieren rondom een pijnlijke plek zich aan. Dit is bedoeld om de pijnlijke plek te beschermen. Angst zorgt ook voor spierspanning. Als u die pijn of die angst lang heeft, kan die spierspanning de pijn juist erger maken. 
  • Stel dat u door vermoeidheid uw werk of hobby’s niet meer kunt doen. U denkt dan misschien “Ik kan niks meer”. Daar wordt u misschien somber van. Mensen die zich somber voelen, trekken zich vaker terug en zijn minder actief. Als u lang niet heel actief bent, gaat uw conditie achteruit. Uw spieren worden slapper. Als u zich inspant, wordt u daardoor sneller moe. Somberheid en conditieverlies zorgen er dus voor dat iemand zich erg moe voelt.

Uw zorgverlener kan u helpen om uit te zoeken hoe dat bij u precies werkt. En hoe de vicieuze cirkel doorbroken kan worden.

Verwijzen

Voor de behandeling van een somatisch-symptoomstoornis kunt u terecht bij het Universitair Centrum Psychiatrie. Uw huisarts of medisch specialist kan u verwijzen naar het UCP.

Contact

U kunt de polikliniek Soma en Psyche van het UCP bellen van maandag tot en met vrijdag, tussen 8.00 en 16.30 uur.

Meer over wat is een somatisch-symptoomstoornis?