MS is een ziekte die het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) aantast. Bij MS is de aansturing van de spieren vanuit de hersenen of het ruggenmerg verstoord. In de hersenen en het ruggenmerg ontstaan ontstekingshaarden. Daardoor kunnen de zenuwbanen op de aangetaste plekken de elektrische signalen niet meer goed geleiden, bijvoorbeeld van en naar de spieren.
Hierdoor ontstaan klachten zoals krachtverlies, gevoelsstoornissen of slechter zien. De ontsteking gaat vaak spontaan weer over en de klachten nemen dan weer af of verdwijnen helemaal. Soms veroorzaakt de ontsteking een litteken in de hersenen. Als uw klachten wisselend toenemen en weer afzwakken, wordt gesproken van schubs of exacerbaties.
Later tijdens het ziekteproces gaan ook cellen en zenuwverbindingen in de hersenen kapot. Dan ontstaan er blijvende klachten waarbij geen herstel meer optreedt. Dit is de progressieve fase van de ziekte. Het beloop is echter bij iedereen anders. De levensverwachting is bij de meeste mensen met MS vrijwel hetzelfde als bij gezonde mensen. Als een MS-patiënt overlijdt, dan is dat meestal aan een andere ziekte of aan complicaties van MS zoals een longontsteking.
Er zijn verschillende vormen van MS:
Dit betekent dat de ziekte heel mild is. U heeft weinig klachten en geen of weinig terugvallen (schubs).
In het begin van de ziekte heeft u tijdens een aantal weken last van neurologische uitval. Het kan zijn dat u minder ziet met een oog of dat u klachten heeft van doofheid in een arm of been, of dat u problemen heeft bij het lopen. Daarna treedt weer herstel op. Tussen deze periodes door (schubs) is er geen achteruitgang. Gemiddeld hebben mensen met Relapsing Remitting MS een à twee schubs per twee jaar. Het aantal schubs kan echter variëren van meerdere per jaar tot één per tien jaar.
Dit is de meest voorkomende vorm van MS en begint op jongere leeftijd. Relapsing Remitting MS kan overgaan in een benigne vorm en in een meer progressieve vorm, waarbij uitval en andere klachten toenemen.
De Relapsing Remitting MS kan overgaan in de Secundair Progressieve MS. De schubs nemen dan af en u krijgt meer last van neurologische uitval. Vaak wordt het lopen steeds slechter en treden ook andere beperkingen op. Bij sommige patiënten treedt dit al een paar jaar na het begin van de ziekte op, bij anderen pas na bijvoorbeeld twintig jaar.
Bij deze vorm van MS begint de ziekte meestal op wat oudere leeftijd met geleidelijke verslechtering. Vooral het lopen gaat achteruit. Er zijn geen plotselinge verslechteringen en verbeteringen (schubs). Circa 10 tot 15% van de patiënten met MS heeft deze vorm van de ziekte.
MS begint meestal tussen het 20ste en 50ste levensjaar, maar het kan ook bij kinderen en ouderen voorkomen. In Nederland komt MS voor bij één op de 1000 personen; dit betekent dat er meer dan 15.000 mensen zijn met MS. Daarnaast komt de ziekte vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Dit is bij meer auto-immuunziekten het geval. Dit zijn ziektes waarbij het afweersysteem reageert tegen het eigen lichaam. Bij MS valt het afweersysteem de witte stof in de hersenen en het ruggenmerg aan. Het zou kunnen dat dit te maken heeft met erfelijke aanleg, blootstelling aan zonlicht (vitamine D) of aan het doormaken van infecties op jonge leeftijd. Verder blijkt dat MS vaker voorkomt in koude landen dan in warme landen.
MS is geen erfelijke ziekte, maar bij sommige patiënten komt het wel in de familie voor. Als het in de familie veel voorkomt is de kans op MS wel iets groter, maar niet heel groot. Een kind van een vader of moeder met MS heeft slechts een kans van 3% om ook MS te krijgen. Waarschijnlijk zorgen erfelijke factoren voor een zekere vatbaarheid voor MS, maar er spelen meerdere omstandigheden een rol bij het krijgen van de ziekte.
Er bestaat geen test om te bepalen of iemand MS krijgt. DNA-onderzoek is evenmin mogelijk. Het is waarschijnlijk niet één gen dat bepalend is voor het krijgen van MS, maar een samenspel van meerdere genen in combinatie met verschillende omgevingsfactoren. Dit wordt ook wel multifactorieel genoemd.
MS kan een heel wisselend beloop hebben, van mild tot ernstig. Bij het begin van de ziekte is dit niet te voorspellen. Als de eerste jaren zonder ernstige klachten verlopen is de kans groot dat de situatie tijdens de hierop volgende jaren hetzelfde blijft.
Voorkomende klachten en symptomen zijn:
De oorzaak van MS is niet bekend. Wel kunnen eetgewoontes een rol spelen bij het ontstaan van MS. Zo komt in Noorwegen MS minder vaak voor aan de kust dan in het binnenland. Waarschijnlijk komt dit doordat mensen die aan de kust wonen meer vis eten, wat een beschermend effect kan hebben.