Sepsis: ernstige ontstekingsreactie op een infectie

Sepsis is een heftige afweerreactie van het lichaam op een ziekteverwekker. Door sepsis ontstaat schade aan weefsel of organen. Ziekteverwekkers zijn bijvoorbeeld bacteriën, virussen, schimmels of parasieten. Sepsis kan dodelijk zijn.

Sepsis wordt ook wel bloedvergiftiging genoemd. Dit klopt niet helemaal. Bij bloedvergiftiging zitten er ziekteverwekkers in de bloedbaan. Hierdoor kan sepsis ontstaan. Maar iemand kan ook sepsis krijgen als er geen bacteriën in de bloedbaan zitten.

Door ziekteverwerkers kunt u een infectie krijgen. Vaak verlopen de meeste infecties goed. Iemand is dan een tijdje ziek, maar wordt wel weer beter. Ook zonder behandeling. Maar soms verandert een infectie in sepsis. De meest ernstige vorm van sepsis heet een septische shock. Bij een septische shock daalt de bloeddruk behoorlijk. Er stroomt dan te weinig bloed met zuurstof naar de weefsels en organen. De weefsels en organen kunnen daardoor beschadigen. Het lichaam probeert dit op te lossen door het hart sneller te laten kloppen.

Sepsis is een levensbedreigende ziekte, daarom is snel behandelen nodig. Dat verkleint de kans op overlijden of blijvende schade aan de organen.

Hoe vaak komt het voor?

Elk jaar krijgen ongeveer 45.000 mensen in Nederland sepsis. Sepsis komt vaker voor bij ouderen. Ook pasgeboren baby's en zwangere vrouwen hebben meer kans op sepsis.

  • We weten niet precies waarom een ontsteking bij de ene patiënt zorgt voor sepsis en bij de ander niet. Wel is bekend wat de kans op sepsis groter maakt:

    • een ontsteking door een bacterie
    • een ontsteking in de longen, buik, bloedbaan of urinewegen
    • het gebruik van ontstekingsremmers
    • langere tijd een infuus of een urinekatheter hebben
    • een afweersysteem dat minder goed werkt, bijvoorbeeld door een chemokuur, gebruik van afweeronderdrukkende medicatie of omdat u geen milt heeft​
  • Sepsis is soms moeilijk te herkennen. Klachten verschillen per persoon. Iemand kan koorts hebben of juist een heel lage temperatuur. Iemand met sepsis voelt zich vaak ontzettend ziek. Mogelijke klachten zijn: ​

    • een enorm grieperig gevoel
    • pijn of spierpijn in/door het hele lichaam
    • suf of slaperig zijn
    • moeilijk en of snel ademhalen
    • een snelle hartslag
    • ​verward zijn of zelfs een delier hebben
    • een grauwe, bleke of vlekkerige huid
    • klamme en zweterige huid
    • minder tot helemaal niet plassen

    Denkt u dat u sepsis heeft? Bel dan meteen uw (huis)arts.

  • Om te zien of iemand sepsis heeft, doen we een aantal onderzoeken. Het doel is te ontdekken waar de ziekteverwekker die sepsis veroorzaakt vandaan komt.

    Sepsis ontstaat als een infectie plotseling slechter wordt. U bent dan erg ziek. Uw huisarts verwijst u door naar de Spoedeisende Hulp. Of u komt met de ambulance. We onderzoeken u direct.

    Mogelijke onderzoeken bij sepsis

    We doen een aantal onderzoeken om te bepalen of u sepsis heeft. De arts stelt u en uw naasten vragen. Ook doen we een lichamelijk onderzoek. Dit bestaat uit het meten van de hartslag, ademhaling en bloeddruk. Soms is er meer onderzoek nodig, bijvoorbeeld:

    • bloedonderzoek: meten van ontstekingswaarden, en hoe uw organen werken
    • bloed en urine op kweek zetten: kijken of daar een ziekteverwekker in zit
    • röntgenonderzoek van de longen: kijken of daar een ziekteverwekker in zit
    • CT-scan van de buik: kijken of daar een ziekteverwekker in zit
    • echografie: om in te schatten hoeveel infuusvloeistof u moet krijgen, of om te kijken of uw hart goed samenknijpt bij een lage bloeddruk

    UItslag onderzoek

    U krijgt de uitslag van de onderzoeken van uw arts of de verpleegkundige. Meestal zijn we al met een behandeling gestart. De behandeling remt de infectie. En ondersteunt de werking van uw organen. We passen de behandeling aan op basis van de uitslagen van de onderzoeken.

  • Sepsis moeten we zo snel mogelijk behandelen. Soms starten we meteen, ook als we nog niet zeker weten of u sepsis heeft. Of waarom u sepsis heeft.

    De behandeling van sepsis hangt af van de ziekteverwekker en hoe ziek u bent. Doel van de behandeling is de infectie tegenhouden en de werking van de organen ondersteunen.

    Mogelijke behandelingen bij sepsis

    Infectie tegengaan

    De behandeling van sepsis hangt af van de ziekteverwekker. Als de ziekteverwekker een bacterie is, krijgt u meteen antibiotica. Komt de infectie door een virus, schimmel of parasiet, dan krijgt u een andere behandeling.

    Als u een abces heeft of een ontstoken infuus, proberen we de ziekteverwekker uit uw lichaam te halen. Dat kan bijvoorbeeld door pus weg te laten lopen of door het infuus te verwijderen.

    Werking van de organen ondersteunen

    Door sepsis werken de organen minder goed. Soms moeten we organen dan een tijdje ondersteunen. Dit doen we bijvoorbeeld door:

    • ​zuurstof te geven aan de longen
    • de nieren te ondersteunen met dialyse
    • medicijnen te geven die het hart helpen bij het pompen
    • medicijnen te geven om de bloeddruk te verhogen en zo te zorgen voor een betere doorbloeding
    • ​vloeistof via een infuus te geven zodat de bloeddruk stijgt

    Soms passen we de behandeling tussendoor aan. Dit hangt van van hoe uw lichaam op de behandeling reageert. Soms is het nodig om meer infuusvloeistof of zuurstof te geven. Of een andere antibiotica. Om dit te bepalen houden we u tijdens de behandeling goed in de gaten. We meten vaak uw hartslag, bloeddruk en temperatuur. We houden ook in de gaten of u goed bij bent en of u genoeg plast. Soms krijgt u daarom een urinekatheter. Dit is een slangetje in uw plasbuis. Door te meten hoeveel u plast, kunnen we snel zien of uw nieren nog goed werken.

  • U kunt blijvende klachten overhouden aan sepsis. Het verschilt per patiënt hoelang de klachten aanhouden. Soms blijven de klachten levenslang. Klachten die voorkomen, zijn:

    • ​moeheid
    • zwakke spieren
    • concentratie- en geheugenproblemen
    • zenuwpijn in het hele lichaam
    • gewrichtspijn
    • weinig zin in eten
    • een slechte weerstand
    • geestelijke klachten, zoals een stress-stoornis
    • verminderde nierfunctie

    Ook heeft u meer kans op hart- en vaatziekten.

    ​Nazorg en controle

    We weten nog weinig over de gevolgen van sepsis na ontslag uit het ziekenhuis. Meestal zijn er daarom geen controles na uw ontslag uit het ziekenhuis. Wel doen we onderzoek om te bepalen wat zinvolle zorg is na sepsis. Het kan zijn dat voor dit onderzoek gevraagd wordt terug te komen in het ziekenhuis.

  • Als universitair medisch centrum doen we veel onderzoek. Op de SEH doen we onderzoek naar het ontstaan en behandelen van acute aandoeningen. Daarvoor gebruiken we gegevens van patiënten die op de SEH komen. Die gegevens slaan we op in de data- en biobank Acutelines. We vragen u of u mee wilt doen. Als u dat wilt, krijgt informatie van ons over het onderzoek. Lees meer over Acutelines.

Oorzaak sepsis

We weten niet precies waarom een ontsteking bij de ene patiënt zorgt voor sepsis en bij de ander niet. Wel is bekend wat de kans op sepsis groter maakt:

  • een ontsteking door een bacterie
  • een ontsteking in de longen, buik, bloedbaan of urinewegen
  • het gebruik van ontstekingsremmers
  • langere tijd een infuus of een urinekatheter hebben
  • een afweersysteem dat minder goed werkt, bijvoorbeeld door een chemokuur, gebruik van afweeronderdrukkende medicatie of omdat u geen milt heeft​

Klachten en symptomen

Sepsis is soms moeilijk te herkennen. Klachten verschillen per persoon. Iemand kan koorts hebben of juist een heel lage temperatuur. Iemand met sepsis voelt zich vaak ontzettend ziek. Mogelijke klachten zijn: ​

  • een enorm grieperig gevoel
  • pijn of spierpijn in/door het hele lichaam
  • suf of slaperig zijn
  • moeilijk en of snel ademhalen
  • een snelle hartslag
  • ​verward zijn of zelfs een delier hebben
  • een grauwe, bleke of vlekkerige huid
  • klamme en zweterige huid
  • minder tot helemaal niet plassen

Denkt u dat u sepsis heeft? Bel dan meteen uw (huis)arts.

Onderzoek en diagnose

Om te zien of iemand sepsis heeft, doen we een aantal onderzoeken. Het doel is te ontdekken waar de ziekteverwekker die sepsis veroorzaakt vandaan komt.

Sepsis ontstaat als een infectie plotseling slechter wordt. U bent dan erg ziek. Uw huisarts verwijst u door naar de Spoedeisende Hulp. Of u komt met de ambulance. We onderzoeken u direct.

Mogelijke onderzoeken bij sepsis

We doen een aantal onderzoeken om te bepalen of u sepsis heeft. De arts stelt u en uw naasten vragen. Ook doen we een lichamelijk onderzoek. Dit bestaat uit het meten van de hartslag, ademhaling en bloeddruk. Soms is er meer onderzoek nodig, bijvoorbeeld:

  • bloedonderzoek: meten van ontstekingswaarden, en hoe uw organen werken
  • bloed en urine op kweek zetten: kijken of daar een ziekteverwekker in zit
  • röntgenonderzoek van de longen: kijken of daar een ziekteverwekker in zit
  • CT-scan van de buik: kijken of daar een ziekteverwekker in zit
  • echografie: om in te schatten hoeveel infuusvloeistof u moet krijgen, of om te kijken of uw hart goed samenknijpt bij een lage bloeddruk

UItslag onderzoek

U krijgt de uitslag van de onderzoeken van uw arts of de verpleegkundige. Meestal zijn we al met een behandeling gestart. De behandeling remt de infectie. En ondersteunt de werking van uw organen. We passen de behandeling aan op basis van de uitslagen van de onderzoeken.

Behandeling van sepsis

Sepsis moeten we zo snel mogelijk behandelen. Soms starten we meteen, ook als we nog niet zeker weten of u sepsis heeft. Of waarom u sepsis heeft.

De behandeling van sepsis hangt af van de ziekteverwekker en hoe ziek u bent. Doel van de behandeling is de infectie tegenhouden en de werking van de organen ondersteunen.

Mogelijke behandelingen bij sepsis

Infectie tegengaan

De behandeling van sepsis hangt af van de ziekteverwekker. Als de ziekteverwekker een bacterie is, krijgt u meteen antibiotica. Komt de infectie door een virus, schimmel of parasiet, dan krijgt u een andere behandeling.

Als u een abces heeft of een ontstoken infuus, proberen we de ziekteverwekker uit uw lichaam te halen. Dat kan bijvoorbeeld door pus weg te laten lopen of door het infuus te verwijderen.

Werking van de organen ondersteunen

Door sepsis werken de organen minder goed. Soms moeten we organen dan een tijdje ondersteunen. Dit doen we bijvoorbeeld door:

  • ​zuurstof te geven aan de longen
  • de nieren te ondersteunen met dialyse
  • medicijnen te geven die het hart helpen bij het pompen
  • medicijnen te geven om de bloeddruk te verhogen en zo te zorgen voor een betere doorbloeding
  • ​vloeistof via een infuus te geven zodat de bloeddruk stijgt

Soms passen we de behandeling tussendoor aan. Dit hangt van van hoe uw lichaam op de behandeling reageert. Soms is het nodig om meer infuusvloeistof of zuurstof te geven. Of een andere antibiotica. Om dit te bepalen houden we u tijdens de behandeling goed in de gaten. We meten vaak uw hartslag, bloeddruk en temperatuur. We houden ook in de gaten of u goed bij bent en of u genoeg plast. Soms krijgt u daarom een urinekatheter. Dit is een slangetje in uw plasbuis. Door te meten hoeveel u plast, kunnen we snel zien of uw nieren nog goed werken.

Na de behandeling

U kunt blijvende klachten overhouden aan sepsis. Het verschilt per patiënt hoelang de klachten aanhouden. Soms blijven de klachten levenslang. Klachten die voorkomen, zijn:

  • ​moeheid
  • zwakke spieren
  • concentratie- en geheugenproblemen
  • zenuwpijn in het hele lichaam
  • gewrichtspijn
  • weinig zin in eten
  • een slechte weerstand
  • geestelijke klachten, zoals een stress-stoornis
  • verminderde nierfunctie

Ook heeft u meer kans op hart- en vaatziekten.

​Nazorg en controle

We weten nog weinig over de gevolgen van sepsis na ontslag uit het ziekenhuis. Meestal zijn er daarom geen controles na uw ontslag uit het ziekenhuis. Wel doen we onderzoek om te bepalen wat zinvolle zorg is na sepsis. Het kan zijn dat voor dit onderzoek gevraagd wordt terug te komen in het ziekenhuis.

Meedoen aan wetenschappelijk onderzoek

Als universitair medisch centrum doen we veel onderzoek. Op de SEH doen we onderzoek naar het ontstaan en behandelen van acute aandoeningen. Daarvoor gebruiken we gegevens van patiënten die op de SEH komen. Die gegevens slaan we op in de data- en biobank Acutelines. We vragen u of u mee wilt doen. Als u dat wilt, krijgt informatie van ons over het onderzoek. Lees meer over Acutelines.

Heeft u nog vragen?

U kunt polikliniek Interne Geneeskunde bellen van maandag tot en met vrijdag, tussen 8.00 en 16.30 uur.