Pijn is één van de meest voorkomende gezondheidsproblemen wereldwijd en treft mensen van alle leeftijden en beroepsgroepen. ‘Toch is de kennis over hoe je pijn kunt voorkomen of behandelen vaak beperkt’, zegt UMCG-pijnonderzoeker Remko Soer. Een digitale informatiecampagne in de Eems-Dollard-regio (Groningen, Friesland, Drenthe en de Duitse deelstaat Nedersaksen) moet hier verandering in brengen. ‘Met de campagne maken we wetenschappelijk onderbouwde informatie over pijn, de oorzaken ervan en strategieën voor pijnbeheersing toegankelijk voor een breed publiek.’
Iemand die weet hoe het is om te leven met pijn, is de 47-jarige Ida Douma uit Bedum. Haar verhaal begint in 2008, als ze een hernia krijgt en geopereerd moet worden. ‘Daarna bleef ik last houden. Toen vervolgens bij een onderzoek per ongeluk een zenuw werd geraakt, kreeg ik pijn in mijn linkerbeen.’ Deze zenuwpijn in haar been hield aan, waardoor bewegen steeds moeilijker ging. ‘Ik was ook te zwaar in die tijd, dat hielp niet mee. Na een maagverkleining ben ik goed afgevallen, maar de pijn bleef. Uiteindelijk kwam ik bij het Pijncentrum in Beatrixoord terecht, waar ik een blokkade kreeg. Dit is een pijnbehandeling die ervoor zorgt dat pijnprikkels niet meer worden doorgegeven aan de hersenen.’
Dat hielp, maar uiteindelijk was het een neurostimulator die Ida van alle pijn en medicatie afhielp. Dit is een implantaat dat elektrische impulsen afgeeft om de pijnsignalen te verstoren. ‘Dat was in 2015, ik voelde me ineens weer fantastisch. Eindelijk geen pijn meer. Ik dacht: nou is het klaar.’
Zodra ik loop of langer moet staan, neemt de pijn toe. Dan giert het door mijn lichaam.
Helaas: niets is minder waar. Ida kreeg meerdere keren een terugval en de pijn werd met de jaren steeds erger. Ze viel uit op haar werk, probeerde terug te komen, maar dat is niet gelukt: haar energie is te beperkt. ‘Het betekent dat ik elke dag keuzes moet maken: wat kan ik wel en niet doen? Ik heb continu pijn, ik voel het de hele dag. ’s Ochtends is het nog het minst, omdat ik dan lang heb gelegen. Maar zodra ik loop of langer moet staan, neemt de pijn toe. Dan giert het door mijn lichaam.’
Het maakt haar verdrietig, uiteraard, maar Ida probeert positief te blijven. ‘Natuurlijk heb ik soms slechte dagen, waarop ik veel moet huilen. Maar ik doe mijn best om steeds de knop om te zetten. Ik heb veel steun van vrienden en familie en met kleine dingen blijf ik plezier uit het leven halen. Zo ben ik veel en graag in de tuin, buiten. Als ik moet uitrusten, lig ik het liefst op de bank onder de veranda.’
Het verhaal van Ida staat niet op zichzelf. ‘Pijn is niet alleen een individueel probleem, maar ook een maatschappelijk vraagstuk’, zegt Remko Soer. ‘Veel mensen weten niet hoe je omgaat met pijn, hoe je pijn kunt voorkomen en hoe je omgaat met medicijnen. Daarom starten we nu een informatiecampagne: er is veel kennis vanuit onderzoeken en de zorg die we laagdrempelig bij verschillende doelgroepen onder de aandacht willen brengen.’
Zo richt de campagne zich bijvoorbeeld op mensen met een beroep waarbij je een verhoogd risico loopt op pijnklachten, zoals bouwvakkers, zorgpersoneel en kantoormedewerkers. ‘Samen met fysiotherapeuten, sporters en medische professionals geven we mensen gerichte aanbevelingen hoe ze klachten kunnen voorkomen’, zegt Soer. ‘Maar we richten ons ook jongeren, op sporters en op ouderen die vaak te maken hebben met chronische pijn. Voor iedere doelgroep hebben we verschillende manieren om ze te benaderen. Van sociale media en online advertenties tot een website en een maandelijkse nieuwsbrief. Ook organiseren we regionale evenementen, workshops en bijscholingsprogramma’s voor professionals.’
Ik heb alles geprobeerd, second opinions gevraagd, opgezocht wat er aan de hand is en waarom mijn lichaam dit doet, maar ik weet nu: dit is het.
Veel mensen denken dat (een beetje) pijn erbij hoort. ‘Mensen houden het vaak verborgen omdat ze niet zeurderig willen overkomen’, weet Soer. Daarom is het belangrijk om te begrijpen waar hun pijn vandaan komt en wat je kunt doen. Een boodschap die Ida Douma zeker onderschrijft. ‘Mijn advies is: blijf er niet mee rondlopen. Luister naar je lichaam. En neem de tijd om te herstellen. Ik ben vaak snel weer begonnen met dingen doen. Bijvoorbeeld zware tassen tillen terwijl dat nog niet mocht. Achteraf bezien had ik dat beter niet kunnen doen.’
Ida heeft zich erbij neergelegd bij het feit dat ze met chronische pijn moet leven: de dokters weten niet wat ze eraan kunnen doen. ‘Ik heb alles geprobeerd, second opinions gevraagd, opgezocht wat er aan de hand is en waarom mijn lichaam dit doet, maar ik weet nu: dit is het. Dat houd me niet tegen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven en plezier te halen uit het leven. Ik ben er nog lang niet aan toe om de hele dag achter de geraniums te zitten.’
Het pijncampagne maakt deel uit van een bredere grensoverschrijdende onderzoeks- en gezondheidszorgaanpak tussen Duitsland en Nederland. Naast de digitale campagne worden nieuwe zorgmodellen getest en medische opleidingsprogramma’s ontwikkeld om de pijnbehandeling op lange termijn te verbeteren. De campagne is een gezamenlijk project van het UMCG, Treant Ziekenhuisgroep, Frisius MC, Trancare, Universiteit van Oldenburg en Klinikum Oldenburg en wordt gefinancierd door het EU-programma Interreg Deutschland-Nederland met een subsidie van 1,85 miljoen euro.
