Zo'n kwart van alle Nederlandse kinderen van 5 jaar heeft een melkgebit met gaatjes. Kinderen van ouders met een lage sociaal-economische status hebben hier vaker last van dan andere kinderen. 'We weten dat de achterstand in mondgezondheid als ze ouder worden, alleen maar groter wordt. Daarom vinden we het belangrijk vroeg te starten met goede gewoontes aanleren,' motiveert Ashley haar onderzoek naar GigaGaaf!, de slimme aanpak om ouders en kinderen te ondersteunen in gedrag voor een goede mondgezondheid.
'Ouders willen het beste voor hun kind', stelt Ashley, 'maar daarvoor moeten ze wel de mogelijkheden kennen.' Zorgen voor een gezond kindergebit begint dan ook bij bewustwording. Waar veel ouders bijvoorbeeld geen kwaad in zien, is een flesje melk, pap of diksap mee naar bed geven. Of nadat ze melk hebben gedronken, voor het slapen gaan de tanden niet meer poetsen. Die baden dan urenlang in de suikers, en bacteriën in de tandplak zetten die weer om in zuren. Dat kan vervolgens leiden tot gaatjes.
Kinderen van 6 maanden die hun eerste melktanden krijgen, zie je niet vaak de tandartsenpraktijk. Toch lijkt het onderzoekers van het Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde UMCG, TNO en Erasmus Universiteit een goed idee als ouders ze vanaf die leeftijd wel meenemen. ‘Tot ze 18 jaar zijn, zit mondzorg in de basisverzekering en kunnen ze terecht bij een tandartspraktijk in de buurt. Ouders kunnen dan vanaf het begin leren hoe ze het gebit van hun kind het beste kunnen verzorgen.'
Voor haar onderzoek zocht Ashley aansluiting bij de plek waar vrijwel alle ouders met hun kinderen naar toe gaan: het consultatiebureau. Door een intensieve samenwerking met Jeugdgezondheidszorg (JGZ), Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD ‘en) en tandartspraktijken, vond ze ruim 300 kinderen en hun ouders die 5 jaar meededen aan haar onderzoek. Deze ouders wonen in achterstandswijken in Den Haag en in de regio Noordoost-Groningen.
Ashley volgde de kinderen vanaf 6 maanden tot ze 5 jaar waren. Ze keek naar gedrag, houding, kennis, kosteneffectiviteit en naar de risico's voor het krijgen van gaatjes. De ouders beantwoordden daarvoor een vragenlijst aan het begin, na 2,5 jaar en na 5 jaar. De ouders die meededen met GigaGaaf!, kregen al voor de eerste verjaardag van hun kind begeleiding van mondzorgprofessionals. De andere ouders vormden een controlegroep, beantwoordden dezelfde vragen, maar kregen geen begeleiding. De data die Ashley zo verzamelde, moeten antwoord geven op de vraag of je de kinderen met de GigaGaaf!-interventie betere kansen op een gezond gebit kunt bieden.
De gezondheidswetenschapper besteedde ook aandacht aan een gesprekstechniek gericht op gedragsverandering. 'Motivational interviewing kost tijd', legt Ashley uit, 'maar het belang ervan wordt ook binnen de mondzorg steeds duidelijker.' Mondzorgprofessionals in de tandartspraktijken werden daarom getraind om volgens de Gewoon Gaaf methode te werken. 'We vroegen ze te kijken naar gewoontes in het hele gezin, bijvoorbeeld naar hoe vaak ze eten en drinken op een dag en hoe vaak ze de tanden poetsen. Maar ook hoe gemotiveerd de ouders zijn om aan de slag te gaan met de adviezen voor mondverzorging voor hun kind.
En toen kwam corona. Net voor de laatste stap van het onderzoek waarvoor de tandarts-onderzoekers in de monden van de inmiddels 5-jarige kinderen zouden gaan kijken. 'Alles was klaar voor de meting van de mondgezondheid van alle kinderen, maar we besloten vrij snel die niet door te laten gaan. Kort daarop kwam de eerste lockdown en gingen alle tandartspraktijken ook allemaal dicht.'
Uiteindelijk gingen ze wel weer open en kon het onderzoek met passen en meten veilig doorgaan. Ashley nam in haar onderzoek bovendien meteen mee wat de lockdown met de mondverzorging in de gezinnen had gedaan. Een ding is duidelijk: er was minder gepoetst en meer gesnoept. 'In ieder geval zal hebben meegespeeld dat de dagelijkse routine tijdens de lockdown anders was, doordat de scholen en kinderopvang waren gesloten.'
'Ik had niet jaren met dit onderzoek bezig kunnen zijn, als ik er het nut niet van in zag', zegt Ashley die bezig is met de laatste analyses van haar onderzoek. Tijd voor stellige conclusies is het door de coronavertraging nog niet, maar... 'We kunnen wel zeggen dat het er hoopvol uit ziet.' En wat ze nog wil benadrukken: 'Een goede samenwerking tussen mondzorgpraktijken, GGD'en en JGZ-organisaties is erg belangrijk om zoveel mogelijk ouders en jonge kinderen te bereiken voor preventieve mondzorg.'
Meer weten over het onderzoek en de GigaGaaf!-interventie? Mail naar [email protected].
