In dit artikel vertellen universitair docent gezondheidseconomie Raun van Ooijen en radioloog en hoogleraar cardiothoracale beeldvorming Rozemarijn Vliegenthart over de meerwaarde en het nut van een digitaal geïntegreerd platform met gezondheidsdata.

Het aantal ernstig zieke coronapatiënten op intensive care-afdelingen daalt gelukkig sterk, zelfs nu de samenleving verder opengaat. Echter gezien een sterke stijging van het ziekteverzuim zijn de zorgen nog niet weg. Vooral in het onderwijs en de zorg blijft het verzuim onveranderd hoog door de besmettelijkheid van de omikron-variant. Veel onderwijzers en zorgverleners zijn langdurig ziek door aanhoudende coronaklachten of doordat zij tijdens de coronapandemie onder hoge druk kwamen te staan. Om grote gezondheidsvraagstukken zoals de effecten en risicofactoren van dit hoge en vaak langdurige verzuim in kaart te kunnen brengen is het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) gestart met het inrichten van een geïntegreerd digitaal platform, ofwel de Datapoort. De inzichten die verkregen worden vanuit de Datapoort kunnen bijdragen aan de bevordering van werkhervatting, waardoor de werkdruk in zorg en onderwijs uiteindelijk verlicht kan worden. De Datapoort kan daarnaast bijdragen aan andere grote maatschappelijke vraagstukken op het gebied van gezondheid, zorg en preventie die nu moeilijk te beantwoorden zijn.

Noord-Nederland koploper in gezondheidsdata

Om nog betere en betaalbare zorg in de regio te kunnen bieden, vernieuwend onderzoek te verrichten, en efficiënter samen te werken, is de beschikbaarheid van goede en actuele data van zeer groot belang. Het UMCG en regionale partners lopen nationaal al voorop als het gaat om het verzamelen van unieke data – zoals binnen Lifelines en de Persoonlijke Gezondheidsomgeving. Deze data bevorderen innovatief onderzoek en de ontwikkeling van nieuwe toepassingen en werkwijzen in de gezondheidszorg en preventie. Data zijn alleen niet altijd goed toegankelijk, laat staan direct bruikbaar. Bovendien zijn de data uit verschillende bronnen lastig aan elkaar te koppelen vanwege privacy en technische belemmeringen. Om de beschikbare databronnen beter te benutten, toegankelijk te maken, en aan elkaar te koppelen komt er een geïntegreerd digitaal platform: de Datapoort.

Met de Datapoort grote vraagstukken beantwoorden

In de Datapoort kunnen verschillende groepen gebruikers, van onderzoekers tot zorgverleners, patiënten, burgers, beleidsmakers en zorgbestuurders, via één virtueel portaal een helder overzicht krijgen van beschikbare databronnen en onderzoeksgegevens. Het gaat daarbij over data in de breedste zin van het woord, waaronder gegevens uit biobanken, medische beeldvorming, registraties van zorgdomeinen, sociaal-demografische populatiedata, omgevingsfactoren, etc. Gebruikers van de Datapoort kunnen op een gemakkelijke wijze een toegangsaanvraag doen of een onderzoeks- of beleidsvraag uitzetten, om gegevens van gekoppelde databronnen binnen het digitale platform te gebruiken. Verschillende groepen gebruikers hebben, afhankelijk van het doel, toegang tot informatie samengevoegd in een catalogus (burgers, beleidsmakers en zorgbestuurders) of de onderliggende individuele gegevens (onderzoekers, zorgverleners en patiënten). De Datapoort draagt daarmee bij aan complexe maatschappelijke vraagstukken op het gebied van zorg en preventie die nu moeilijk te beantwoorden zijn. 

Een voorbeeld: werkuitval in deze tijd van COVID-19

Het gebruik van goede en actuele data over werkuitval en onderliggende oorzaken is van belang om bij te dragen aan verlichting van de enorme druk die nu op de zorg en het onderwijs rust. Het probleem is dat dergelijke data vaak versnipperd, niet goed toegankelijk, laat staan direct bruikbaar zijn voor onderzoek. Zo gebeurt de registratie van verzuim door verschillende dienstverleners. Vanwege privacy en technische belemmeringen is het combineren van deze data een uitdaging. Daarnaast zijn er weliswaar gedetailleerde gegevens over verzuimduur en werkhervatting, maar informatie over gezondheid of verzuimreden wordt vanwege privacy in beperkte mate geregistreerd. De data geeft bovendien geen inzicht in eventuele psychische en lichamelijke gezondheidsklachten van mensen die zich (nog) niet ziek hebben gemeld.


 

Combineren van data over werkuitval biedt unieke inzichten

Door registraties van ziekteverzuim bijvoorbeeld te combineren met het Lifelines Corona-onderzoek ontstaat een vollediger beeld over hoe gezondheidsklachten en verzuim zich gedurende de pandemie ontwikkelen. In het Lifelines Corona-onderzoek wordt vanaf de start van de pandemie de gezondheid van zo’n dertigduizend werknemers in Noord-Nederland uitgebreid gevolgd. Deelnemers vullen uitgebreide vragenlijsten in over zowel psychische als lichamelijke gezondheidsklachten, coronabesmettingen en het hebben van aanhoudende klachten. Daarnaast bevat de vragenlijst uitgebreide informatie over het moment waarop mensen zich hebben laten vaccineren. De combinatie van het Lifelines Corona-onderzoek met verzuimregistraties maakt het mogelijk om te voorspellen hoe verzuim en werkdruk zich in verschillende beroepen over een langere periode ontwikkelen. En om vast te stellen welke groepen medewerkers met name worden getroffen en welke maatregelen helpen om productiviteit onder deze groepen te ondersteunen en te verbeteren.

Datapoort verbindt unieke initiatieven in Noord-Nederland

De Datapoort is een uniek initiatief waarmee een grote stap wordt gezet richting gemeenschappelijke doelstelling van meer gezonde jaren in Noord-Nederland. De Datapoort verbindt unieke initiatieven in Noord-Nederland met elkaar zoals de Persoonlijke Gezondheidsomgeving met Lifelines en andere toonaangevende cohorten in de UMCG Cohort and Biobank Coördination Hub, regionale zorgpaden van bijvoorbeeld HartNet, maar ook het nationale gezondheidsdata ecosysteem van Population Health Data NL, en hoogwaardige expertise op het gebied van data science in de gezondheidszorg vanuit het Data Science Center in Health (DASH) van het UMCG. De Datapoort biedt dus grote kansen voor onderzoeksinstellingen, het bedrijfsleven, overheden en ziekenhuizen om ingewikkelde maatschappelijke vraagstukken op te lossen op het gebied van zorg en preventie, met Noord-Nederland als gezondheidsdata regio van Nederland.

Meer informatie

[email protected]