Foto: Kees van de Veen
Tineke Oldehinkel is hoogleraar Levensloop en Epidemiologie van veelvoorkomende psychiatrische stoornissen, en Karin Veldman is postdoc onderzoeker, gespecialiseerd in onderzoek naar de overgang naar de arbeidsmarkt van de jongeren in het TRAILS-cohort. Om meer te leren over de levensloop van jonge mensen besloot het UMCG om deelnemers langdurig te volgen en daarbij heel veel gegevens te verzamelen. Daarvoor werd de databiobank TRAILS opgezet: TRacking Adolescents’ Individual Lives Survey.
TRAILS startte in het jaar 2000 met het onderzoeken van een groep jonge mensen van toen 11 jaar oud. De onderzoekers keken daarbij in een zo groot mogelijke kring om de kinderen heen: ouders, maar ook leerkrachten en klasgenoten beantwoordden vragen over hoe het met de jonge deelnemer ging. Naast informatie over het mentale welzijn van de deelnemer, werd ook informatie over biologische factoren, zoals reactie op stress, en sociale factoren, zoals familieomstandigheden, verzameld. Elke twee jaar brengen de onderzoekers verschillende factoren in het leven van de deelnemers in kaart. Inmiddels doen ook de partners van de deelnemers mee in het onderzoek en observeren onderzoekers hoe deelnemers met hun kinderen omgaan.
Oldehinkel vertelt dat psychische problemen veel voorkomen bij jongeren: op 19-jarige leeftijd heeft al bijna de helft van de ruim 2500 deelnemers een psychiatrische stoornis gehad. De gezondheidsproblemen hebben de neiging te clusteren: de deelnemers hebben er vaak meerdere tegelijk. Er spelen zowel sociale problemen als ongezond gedrag, zoals overmatig roken en drinken. Dit vergroot de kans op problemen in de toekomst.
Volgens Oldehinkel geven de TRAILS-data naast reden tot zorg ook een geruststellende boodschap. ‘’Het kan altijd nog alle kanten op, jongeren met psychische problemen behouden deze zeker niet altijd als ze volwassen worden. Bovendien betekent het hebben van psychische klachten niet dat iemand steeds ongelukkig is, integendeel: meer dan 90% van onze deelnemers gaf aan zich doorgaans behoorlijk of heel gelukkig te voelen. Er is dus reden tot zorg, maar ook voor optimisme.”
In tegenstelling tot wat soms wordt gedacht is de groep jongeren die door hun psychische problemen uitgeschakeld is op de arbeidsmarkt niet groot. Veldman: “De meeste jongeren die in hun tienerjaren psychische klachten hebben, vinden later succesvol een baan. TRAILS-data laten heel mooi zien dat er een groep mensen met psychische problemen is die betaald werk vinden, een partner en kinderen krijgen, en een sociaal netwerk hebben. Er is maar een relatief kleine groep die echt uitvalt.’’
TRAILS heeft steeds de vragen en werkwijze aangepast aan de leeftijd van de onderzoeksgroep. Daarbij was er soms ook sprake van nieuwe mogelijkheden en voortschrijdend inzicht. Oldehinkel vertelt dat TRAILS zich eerst richtte op de overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs en de puberteit. Later kwamen daar geleidelijk aan vragen over romantische relaties en ervaringen met seks bij en nu gaat het onder andere over de werk-privé balans en het ouderschap.
Deelnemers hebben zelf ook iets aan het onderzoek. Veldman: ‘’Op onze website vertellen we de deelnemers over de bevindingen in het TRAILS-onderzoek, en we hebben ook een online cursus voor de deelnemers ontwikkeld. Zij kunnen zo zelf betrouwbare informatie vinden over allerlei psychische klachten en leren hoe ze er mee om kunnen gaan. De cursus is heel populair onder jongeren. Onderdelen van de Nederlandstalige versie zijn verwerkt in de website van JouwGGD. De cursus voorziet dus echt in een behoefte.’’
Een databiobank waarin mensen langere tijd gevolgd worden heeft wetenschappelijke meerwaarde. Oldehinkel: ‘’Je ziet vaak dat kleine studies in speciaal geselecteerde groepen spectaculaire resultaten laten zien, maar dat je deze resultaten niet per se terugziet in de hele bevolking. En, niet elk effect op de korte termijn heeft gevolgen voor de langere termijn. Daarnaast is het nooit zo dat bij alles wat samenhangt het één altijd de oorzaak is van het ander. ’’
Omdat er zoveel verschillende factoren invloed hebben op onze levensloop, is de invloed van elke individuele factor eigenlijk vrij klein. Dit is één van de belangrijkste bevindingen die de onderzoekers uit de TRAILS-data hebben geleerd. Terwijl in veel wetenschappelijk onderzoek steeds de invloed van één factor onderzocht wordt, bijvoorbeeld de scheiding van de ouders, is in TRAILS-data óók te zien hoe belangrijk de invloed van de begripvolle leerkracht was.
Oldehinkel: “Toen we begonnen met TRAILS waren de mogelijkheden om genetische informatie te gebruiken nog beperkt en heel erg duur. Dat is snel veranderd, we konden in eerste instantie van een paar genen de DNA-codering achterhalen. Nog weer een paar jaar later konden we het hele genoom in kaart brengen. Gedurende die periode bleek steeds duidelijker dat verreweg de meeste kenmerken van mensen niet gelinkt kunnen worden aan een paar genen, het zijn veel genen tegelijk die gezamenlijk een rol spelen.”
Veldman vult aan: ‘’Wat ook interessant is aan TRAILS is de stabiliteit. Zo hebben we besloten niet meteen iets te veranderen aan TRAILS toen corona kwam. Dat hoefde niet, want we hadden toevallig vlak voor de uitbraak een meting gedaan en kunnen straks bij de volgende meting heel goed terugkijken naar de gevolgen van bijvoorbeeld long-COVID.”
Meer lezen over het onderzoek van TRAILS.
Meer informatie over de online cursus psychische gezondheid voor jongeren.