Hoor je dat je kanker hebt, krijg je meteen het dringend advies te stoppen met roken en alcohol drinken. Terwijl je op zo’n moeilijk moment in je leven vaak juist behoefte hebt aan je sigaret of borreltje. Omdat veel patiënten worstelen met een hardnekkige verslaving, heeft het UMCG de hulp van Verslavingszorg Noord Nederland ingeschakeld.
Een slechter moment om over stoppen met roken en drinken te beginnen, lijkt er bijna niet te zijn. Toch doet verpleegkundig specialist Rachel Dopheide dat wel meteen nadat iemand de diagnose hoofd-halskanker heeft gekregen. ‘Ik wil dat patiënten weten dat roken en alcohol drinken meestal de oorzaak is van deze vorm van kanker’, legt ze uit. ‘En dat als ze daarmee doorgaan, ze meer kans hebben weer kanker te krijgen. Dan kunnen ze ervoor kiezen om proberen te stoppen of minderen, zodat ze dit hopelijk niet nog een keer hoeven mee te maken.’
Sommige patiënten schrikken zo, dat ze meteen willen stoppen. Anderen worden emotioneel. ‘Die zeggen bijvoorbeeld: Heb ik kanker, willen jullie me ook nog mijn sigaretje afnemen! Of ze denken dat wij ze een schuldgevoel willen aanpraten’, zegt Rachel. ‘Maar dan leg ik uit dat we het roken en drinken niet veroordelen, maar erover beginnen omdat we ze willen helpen en ze een gezonder leven gunnen.’
Patiënten die willen stoppen, kregen het advies naar de huisarts te gaan. Helaas is die hulp vaak niet genoeg. Rachel: ‘De huisarts kan nicotinevervangende medicatie voorschrijven, maar biedt geen specialistische verslavingszorg terwijl roken echt een verslaving is. Alles wat die verslaving in stand houdt, van de asbak op tafel tot de partner die ook rookt, moet je aanpakken.’
Op de verpleegafdeling ziet Rachel regelmatig hoe sterk de verslaving is. Sommige patiënten gaan naar buiten om te roken of proberen het stiekem op de wc te doen, terwijl ze net een operatie hebben gehad. ‘Wat we ook vaak zien, is dat het patiënten lukt om tijdens de opname niet te roken maar dat ze thuis weer terugvallen in hun oude rookgedrag. Maar weinig patiënten lukt het om het roer om te gooien’, zegt Rachel.
Om patiënten beter te helpen, doet het UMCG nu samen met Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) een proef. Patiënten die hoofd-halskanker hebben en die willen stoppen met roken en/of drinken, kunnen begeleiding krijgen van een verslavingsarts en -coach. Dat gebeurt op maat, en naar wens bij de patiënt thuis, in het UMCG of bij VNN. ‘Soms zien patiënten er toch vanaf omdat er in deze fase veel op ze afkomt’, zegt Rachel. ‘VNN belt dan later nog een keer op om te proberen de patiënt opnieuw te motiveren.’
Aan de proef kunnen 20 patiënten meedoen die maximaal een jaar worden begeleid door Verslavingszorg Noord Nederland. Daarna gaan het UMCG en VNN een advies opstellen over het voortzetten en verfijnen van het stoppen met roken programma in het UMCG. Het UMCG doet ook andere proeven om te kijken hoe leefstijlbegeleiding onderdeel van de zorg kan worden.
Rachel vindt het belangrijk dat er in de zorg meer aandacht is voor leefstijl. ‘Want bij mijn patiënten zie ik wat voor gezondheidsproblemen een ongezonde leefstijl te weeg kan brengen. Vaak hebben ze niet alleen kanker, maar ook hart- en vaatziekten, diabetes, maagproblemen, enzovoort. Als we patiënten kunnen helpen gezonder te leven, slaan behandelingen beter aan, hebben ze minder complicaties en herstellen ze sneller. En ze hebben minder kans op terugkeer van de kanker en het ontstaan van andere ziektes. We gunnen ze een betere kwaliteit van leven.’