Urticaria is een huidafwijking die vaak voorkomt. En ontstaan er bulten op de huid, die lijken op de jeukbulten die door brandnetels worden veroorzaakt.
De bladeren van de brandnetel bevatten histamine, dat is de stof die de jeukbulten veroorzaakt. Het Latijnse woord voor brandnetel is urtica, daarom heet de huidaandoening ook wel urticaria.
De bleke bulten of vlekken hebben vaak een rode rand en kunnen hevig jeuken. Ze kunnen wisselen in grootte. Ze ontstaan doordat de kleine haarvaatjes in de huid plaatselijk open zijn gaan staan. Dit komt doordat bepaalde cellen in de huid (mestcellen), die vol zitten met histamine, zich ontledigen.
De bulten verdwijnen meestal binnen enkele uren en vrijwel altijd binnen 24 uur, maar komen soms op een andere plaats op het lichaam weer op.
We spreken van acute urticaria als de klachten van netelroos korter dan 6 weken aanwezig zijn of wanneer deze slechts af en toe op wisselende momenten optreden met vaak weken of maanden tussenruimte. Men spreekt van chronische urticaria als de netelroos min of meer continue aanwezig is gedurende een periode van 6 weken of langer.
Angio-oedeem betekent zwelling rond de bloedvaten. Het is een variant op bovengenoemde klachten waarbij de dieper in de huid gelegen vaatjes open gaan staan, zodat een huidgebied, bijvoorbeeld de hele voet of lip of de oogleden gezwollen zijn door het vocht. Angio-oedeem gaat vaak samen met urticaria, maar kan ook alleen voorkomen. Er bestaan erfelijke vormen van angio-oedeem die in bepaalde families voorkomen. We noemen dit hereditair angio-oedeem/C1-esteraseremmerdeficiëntie. De aandoening is zeer zeldzaam en de behandeling wijkt af van de behandeling voor urticaria/angio-oedeem.
Zowel urticaria als angio-oedeem kan zeer onaangenaam en ontsierend zijn. Vooral acute urticaria/angio-oedeem kan ook zwelling veroorzaken in het mond/keel gebied en dat kan gevaarlijk zijn. Bij de chronische vormen van urticaria zien we zelden zwellingen in het mond/keelgebied. Ook kan urticaria /angio-oedeem samengaan met verschijnselen elders in het lichaam (we zien dit vooral bij acute urticaria); dit kan duiden op een algehele allergische reactie (anafylaxie).
Acute urticaria /angio-oedeem heeft veel oorzaken. Het kan door een allergie ontstaan , als bijwerking van een medicijn, door een infectie etc, maar regelmatig is de oorzaak ook niet duidelijk. Bij chronische urticaria is zelfs vaak helemaal geen oorzaak te vinden.
In zeldzame gevallen kunnen een van de onderstaande ziekten een rol spelen: infecties, zoals van virussen, of parasieten , schildklieraandoeningen, kwaadaardige ziektes of mastoyctose (een ziekte die veroorzaakt wordt door een te veel aan mestcellen).
Verder zijn er allerlei stoffen die urticaria/angio-oedeem kunnen veroorzaken zoals geneesmiddelen en voedingsmiddelen. Enkele voorbeelden van geneesmiddelen die deze klachten kunnen veroorzaken zijn pijnstillers (zoals aspirine, ascal of acetylsalicylzuur, diclofenac, ibuprofen), antibiotica (zoals penicilline) en sommige bloeddrukverlagende medicijnen. Voedingsmiddelen zoals bij overgevoeligheid voor noten, vis, etc kunnen ook deze klachten geven. Men denkt vaak dat toevoegingen aan het voedsel, zoals kleurstoffen en conserveringsmiddelen, ook deze klachten kunnen geven maar daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. Bij de meeste patiënten is er geen uitwendige oorzaak voor het ontstaan van de klachten te vinden.